در گفت وگو با دكتر میوه تشریح شد
گسترش آلودگی ناشی از یک پشه دردسرساز تا پشت مرزهای ایران
به گزارش دکتر میوه، کارشناس مدیریت بیماریهای منتقله از «آئدس» اداره بیماریهای قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت، ضمن تشریح بیماری هایی که توسط این ناقل منتقل می شوند، اظهار داشت: طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت مناطق جنوبی ایران در کمربند انتشار بیماریهای ناشی از گزش پشه آئدس قرار دارند و هرچند که این پشه بومی کشور نیست، اما ایران شرایط آب و هوایی خوبی برای استقرار پشه آئدس دارد.
دکتر عبدالرضا میراولیایی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به این که بیماری دانگ بوسیله پشه «آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس» منتقل می شود، اظهار داشت: پشه آئدس می تواند علاوه بر ایجاد بیماری دانگ، سبب بروز بیماری هایی نظیر زیکا و چیکن گونیا شود. گسترش بیماریها بوسیله پشه آئدس و سایر پشه ها و ناقلین، وابسته به شرایط محیطی است. مبادلات کالا و مسافرت های انسان ها دو راه عمده انتقال این بیماری بین کشورها است؛ چونکه پشه آئدس می تواند از این طرق وارد کشورهای مختلف شود.
"پشه آئدس" بومی ایران نیست وی با اعلان اینکه پشه آئدس دو گونه متفاوت دارد، اشاره کرد: گونه اول که ناقل اصلی بیماری است "پشه آئدس اجیپتی" است که در آب و هوای گرم و مرطوب و بیشتر در جوار انسان زندگی می کند و داخل منازل و اماکن فعالیت می کند. گونه دوم "پشه آئدس آلبوپیکتوس" است که گونه وحشی است و در جوار انسان زندگی نمی کند و بیشتر تمایل به فعالیت در میان درختان و طبیعت دارد. البته پشه آئدس گونه های دیگری هم در دنیا دارد که فعلا ثابت نشده است می توانند نقشی در بروز بیماری تب دانگ داشته باشند. زادگاه این پشه ها آسیای جنوب شرقی و آفریقا است و به شکل بومی در ایران وجود ندارد.
بیماری هایی که توسط "پشه آئدس" منتقل می شود او با اشاره به این که پشه آئدس می تواند بیماریهای زیادی را منتقل کند، اظهار داشت: سه بیماری مهمی که پشه آئدس منتقل می کند شامل بیماری دانگ، زیکا و چیکونگونیا است. بیماریهای دیگری مانند تب زرد نیز توسط این پشه منتقل می شود، اما از آنجا که این بیماری فعلا در فهرست بیماری هایی نیست که بتواند همه گیری های گسترده بوجود آورد و از طرف دیگر واکسن هم دارد، بدین سبب موارد بیماری تب زرد محدود است و در کشورهای اطراف ایران گزارش نشده است و هم اکنون مانند سه بیماری ذکر شده از اهمیت بالایی برخوردار نیست.
ابتلا به تب دانگ در چه صورت ایمنی ایجاد می کند؟ وی با اعلان اینکه بیماری دانگ نوعی بیماری ویروسی است که چهار نوع مختلف دارد، اظهار داشت: در صورت مبتلاشدن به هر کدام از انواع آن، ایمنی فقط برای همان نوع ایجاد می شود و احتمال مبتلاشدن به انواع دیگر همچنان وجود دارد. این بیماری درمان خاصی ندارد و تنها درمان های حمایتی برای آن وجود دارد.
میراولیایی بیان کرد: بیماری تب دانگ یا تب استخوان شِکن می تواند با علائمی شبیه به سرماخوردگی و کرونا مانند تب شدید، درد استخوانی و عضلانی، سردرد، درد حدقه چشم و... شروع شود. این بیماری در بیشتر موارد خصوصاً در کسانی که نقص سیستم ایمنی ندارند می تواند به شکل خود محدود شونده با درمان حمایتی بهبود یابد.
چیکونگونیا؛ بیماری غیرکشنده اما دردناک وی با اشاره به این که بیماری چیکونگونیا یکی دیگر از بیماریهای ویروسی است که بوسیله گزش پشه آئدس اجیپتی و پشه آئدس آلبوپیکتوس منتقل می شود، اظهار داشت: دردهای مفصلی مهم ترین شاخصه مبتلاشدن به چیکونگونیا است. این دردهای مفصلی به آسانی با داروی مسکن درمان نمی گردد و حتی ممکنست سبب افزایش علایم بیماری و موارد شدید آن شود. البته این بیماری برخلاف بیماری تب دانگ کشنده نیست؛ هرچند که این بیماری می تواند در افراد مسن، خانم های حامله و کودکان به شکل نوع شدید ایجاد شود.
ابتلا به "زیکا" و احتمال به دنیا آمدن نسلی با عقب ماندگی وی ادامه داد: بیماری دانگ و چیکونگونیا تنها بوسیله گزش پشه از فرد مبتلا به سایرین منتقل می شوند، اما بیماری «زیکا» که یکی دیگر از بیماریهای منتقله توسط پشه آئدس است علاوه بر آنکه بوسیله گزش پشه می تواند منتقل شود، بوسیله روابط جنسی و نیز بوسیله مادر به جنین قابلیت انتقال دارد. همین مورد نگرانی ها را بیشتر می کند، زیرا ممکنست نوزادانی با سرهای کوچک (میکروسفال) به دنیا بیایند و از این منظر بیماری زیکا دارای اهمیت زیادی است برای اینکه شاید بتواند موجب به دنیا آمدن نسلی با عقب ماندگی ذهنی شود.
بقای بیماری حتی در نسل دوم پشه های آئدس میراولیایی اشاره کرد: این سه بیماری فعلا واکسن موثر و درمان اختصاصی ندارند و به همین جهت مبارزه با پشه ناقل برای ما اهمیت بالایی دارد؛ البته مبارزه با آنها کار سخت و هزینه بری است. لطمه های اقتصادی بیماریهای قابل انتقال بوسیله پشه آئدس به کشور چندین برابر بیماریهای قابل انتقال توسط پشه آنوفل (بیماری مالاریا) است. یکی از علل این اتفاق این است که پشه آئدس «روز گردش» است و بنا بر این افراد در طول روز و حین فعالیت روزانه ممکنست مورد گزش قرار گیرند که بدنبال آن می تواند همه گیری های گسترده ای رخ دهد.
او افزود: قسمتی از چرخه زندگی پشه ها در داخل آب صورت می گیرد. تخم پشه آئدس نسبت به خشکی مقاوم است و ممکنست بیش از یک سال هم در خشکی سالم بماند و بمحض بارندگی تخم ها تفریخ شده و پشه مراحل زندگی نوزادی خودرا طی کرده و بالغ شوند. این درحالی است که تخم پشه آنوفل که عامل انتقال مالاریا است برای درنوردیدن چرخه زندگی و بالغ شدن نیاز به آب دارد و در صورتی که تخم پشه آنوفل در آب قرار نگیرد بلافاصله از بین خواهد رفت. از دیگر علل اهمیت پشه آئدس این است که اگر پشه آئدس به ویروس دانگ آلوده شود، تخم هایش هم آلوده به بیماری هستند و این یکی از چالش های مهم ما است.
پای پشه آئدس چگونه به ایران باز می شود؟ وی با اشاره به این که پتانسیل ورود ناقل تب دانگ به ایران بخصوص در مناطق جنوبی کشور بالا است، اشاره کرد: بدین جهت واردات گیاه لاکی بامبو از کشورهای آسیای جنوب شرقی به سبب این که امکان جابجایی تخم و مراحل نوزادی پشه را دارد، ممنوع اعلام شده است.
وی عامل دیگر انتقال پشه ناقل بیماری را بوسیله لاستیک های خودرو معرفی کرد و اظهار داشت: قسمت عمده لاستیک ها در کشورهای آسیای جنوب شرقی تولید می شود و به سایر کشورها صادر می شود و این در حالیست که پشه آئدس تمایل به تخم گذاری در این لاستیک های نو یا لاستیک مستعمل دارد. اگر لاستیکی از کشور آلوده بیاید و ما شرایط خوبی برای نگهداری آنها در انبارهای مسقف نداشته باشیم و لاستیک ها در تماس با آب باران قرار گیرد چرخه زندگی پشه ناقل بیماری برقرار خواهد شد. در این سال ها با متولیان واردات لاستیک ها و وزارتخانه های مرتبط تعامل خوبی داشتیم و آنها با درک حساسیت موضوع با ما همکاری کرده اند تا ورود لاستیک ها بدون لفافه و پوشش به کشور ممنوع باشد.
او اشاره کرد: همین طور ممکنست پشه آئدس بالغ توسط هواپیما یا کشتی و یا خودرو از کشورهای آلوده به ایران منتقل و سپس به سرعت پخش شود که در تمامی مبادی ورودی کشور نظام مراقبت حشره شناسی و بیماری در حال انجام می باشد.
گسترش آلودگی ناشی از آئدس تا پشت مرزهای ایران وی با اعلان اینکه اکنون بروز بیماری تب دانگ مشکل مهم بهداشتی و جدی در دنیا است، اظهار داشت: از بین کشورهای همسایه ما عربستان، یمن، هند و... هم درگیر هستند و متاسفانه بیماری و آلودگی با پشه آئدس تا پشت مرزهای کشور ما هم رسیده است؛ بطوریکه در افغانستان یا ایالت سند پاکستان بخصوص در شهر کراچی بیماری در سطح وسیعی شایع است. علاوه بر آن مقاومت پشه ناقل بیماری به برخی حشره کش های متداول که برای مبارزه و کنترل از آنها استفاده می شود نیز گزارش شده است.
و خطراتی که نقاط جنوبی کشور را تهدید می کند او با اشاره به این که مسافرت تعدادی از ایرانیان در تابستان به کشورهای تایلند، چین و مالزی به عنوان گردشگر، خطر ابتلاء به بیماریهای قابل انتقال از پشه آئدس را زیاد می کند، بیان کرد: ضمناً مناطق جنوبی ایران طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در کمربند انتشار این بیماریها قرار دارد و در صورت ورود بیماری به کشور ما عواقبی شدیدتر از بیماری مالاریا را شاهد خواهیم بود چونکه پشه ناقل شناسایی شده (اجیپتی و آلبوپیکتوس)، ویروس را از راه تخم به نسل های بعد منتقل می کنند که سبب انتشار سریع بیماری خواهد شد.
وی ادامه داد: باتوجه به این مراودات احتمال این که بیماری تب دانگ از مرزهای شرقی به داخل کشور گسترش یابد وجود دارد مضاف بر این که در ایران عموما شرایط آب و هوایی خوبی برای استقرار پشه آئدس داریم؛ هرچند که این پشه بومی کشور هم نیست. بدین سبب لازم است مراقبت فعال انسانی و حشره شناسی در فرودگاه های بین المللی، گمرکات و بنادر تجاری داشته باشیم.
توجه به بهداشت محیط مهم ترین اصل مقابله با پشه آئدس کارشناس مدیریت بیماریهای منتقله از «آئدس» اداره بیماریهای قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت با اشاره به این که مهم ترین عامل در مبارزه با پشه ناقل آئدس توجه به بهداشت محیط و بهسازی محیط است، اشاره کرد: دقت در رها نکردن زباله و فاضلاب در محیط عمومی بسیار در جلوگیری از انتشار بیماری و پشه موثر است. بر این اساس جمع آوری بهداشتی زباله ها و فاضلاب ها در کنترل پشه آئدس در کشور کمک می نماید. این پشه تمایل به تخم گذاری در محیط های آبی با حجم کم مانند لاستیک ها، قوطی کنسرو رها شده، برخی زباله ها، ظرف زیر گلدان و … دارد.
میراولیایی بیان کرد: عمده فعالیت پشه های آئدس بطور معمول در هوای گرگ و میش و زمان های طلوع و غروب آفتاب است. این درحالی است که پشه ناقل بیماری در طول روز هم فعال می باشند و برای پیش گیری از گزش نمی توانیم سفارش هایی مانند خوابیدن در پشه بند و... را به مردم داشته باشیم. استفاده از دور کننده های حشرات، پوشیدن لباس های روشن و گشاد و... می تواند در دوری از گزش حشرات موثر باشد.
بار اقتصادی بالای مبارزه با پشه آئدس وی ادامه داد: از دیگر دلیلهای اهمیت پشه آئدس این است که پشه از چندین نفر در طول یک نوبت خونخواری، تغذیه می کند و همین مورد سبب می شود در صورت آلوده بودن پشه به ویروس احتمال همه گیری بیماری بیشتر شود. در این میان اگر پشه در منطقه ای مستقر شود، برای مبارزه با آن ابزار و وسایلی همچون حشره کش و نیروی انسانی زیادی لازم است و نسبت به تجربه مبارزه و کنترل مالاریا ۶ تا ۸ برابر هزینه اقتصادی بیشتری دارد.
وی ادامه داد: حالا در استان هرمزگان در سه شهرستان بندرعباس، بندر لنگه، بندر سیریک پشه آئدس اجیپتی صید شده است اما خوشبختانه شرایط تحت کنترل است و اقدامات مراقبتی مناسبی با جدیت و شدت در حال انجام می باشد تا پشه به سایر شهرستان های استان هرمزگان ورود نکند. تا حالا در استان هرمزگان هیچ موردی از انتقال بیماری دانگ، چیکونگونیا و زیکا به شکل انتقال محلی و بومی دیده نشده است.
او در خاتمه اشاره کرد: در مجموع در کشور از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۴۰۰ تعداد ۴۹ بیمار مبتلا به تب دانگ و ۵۳ مورد بیماری چیکونگونیا داشتیم و خوشبختانه امسال هنوز موردی از این بیماریها شناسایی نشده است. موارد مبتلای سالیان قبل هم همگی در خارج از کشور مبتلا شده بودند و فقط در داخل کشور شناسایی شده اند.
منبع: دكتر میوه
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب